Trong thị trường crypto, đặc biệt là mảng giao dịch futures, con số thường xuyên được nhắc đến là: 90% trader thua lỗ. Đây không chỉ là một lời cảnh báo, mà còn là thực tế được phản ánh qua dữ liệu từ các sàn lớn như Binance, Bybit hay OKX. Câu hỏi đặt ra: Tại sao lại có quá nhiều người thất bại, và bài học nào cho những trader muốn tồn tại lâu dài?
1. Tâm lý đám đông – kẻ thù số một
Thị trường crypto vốn biến động mạnh, dễ khiến nhà đầu tư hành động theo cảm xúc. Khi giá Bitcoin hoặc một altcoin tăng mạnh, phần đông trader bị cuốn vào hiệu ứng FOMO (fear of missing out – sợ bỏ lỡ cơ hội). Họ vào lệnh long ở đỉnh hoặc short khi thị trường đã chạm đáy. Ngược lại, khi giá giảm sâu, tâm lý sợ hãi (FUD – fear, uncertainty, doubt) khiến nhiều người cắt lỗ trong hoảng loạn, đúng lúc thị trường chuẩn bị đảo chiều.
Hệ quả là đa số trader futures không thực sự giao dịch theo phân tích, mà chỉ chạy theo tâm lý bầy đàn.
2. Đòn bẩy cao – con dao hai lưỡi
Một trong những nguyên nhân lớn khiến trader futures thua lỗ là việc lạm dụng đòn bẩy. Với đòn bẩy 50x, 100x, chỉ cần thị trường đi ngược 1–2% cũng đủ để cháy toàn bộ tài khoản. Đám đông thường chọn “đánh lớn để làm giàu nhanh”, nhưng quên mất rằng khả năng bị thanh lý cũng cao tương ứng. Đây là lý do các sàn giao dịch luôn có lợi, vì thu về phí và lợi nhuận từ số đông thua lỗ.
3. Thiếu kỷ luật và quản trị rủi ro
90% trader thất bại vì không có kế hoạch quản trị vốn rõ ràng. Nhiều người all-in vào một lệnh, hoặc gồng lỗ quá lâu với hy vọng thị trường quay đầu. Ngược lại, khi có lãi nhỏ, họ lại chốt lời quá sớm. Tâm lý “sợ thua lỗ nhưng cũng sợ mất lời” tạo nên vòng xoáy giao dịch sai lầm liên tục.
4. Cá mập tận dụng tâm lý đám đông
Thực tế, những cú “long squeeze” và “short squeeze” không ngẫu nhiên xảy ra. Cá mập và tổ chức lớn thường theo dõi Funding Rate, Open Interest và vị thế trader retail để đẩy giá theo hướng khiến số đông bị thanh lý. Đám đông càng tập trung vào một xu hướng, khả năng bị bẻ ngược càng cao.
5. Bài học cho trader Việt
- Giữ kỷ luật: Luôn đặt stop-loss, không để cảm xúc chi phối.
- Đòn bẩy thấp: Ưu tiên 3x–10x thay vì 50x–100x.
- Theo kế hoạch, không theo đám đông: Phân tích kỹ thuật, tin tức vĩ mô thay vì chạy theo tín hiệu trên mạng xã hội.
- Nhật ký giao dịch: Ghi chép để rút kinh nghiệm từ mỗi lệnh.
Futures là công cụ mạnh mẽ, giúp gia tăng lợi nhuận nhưng cũng dễ “xoá sổ” tài khoản. Nếu không hiểu rõ và kiểm soát tâm lý, trader sẽ trở thành một phần trong con số 90% thua lỗ. Bài học lớn nhất chính là: đừng để tâm lý đám đông quyết định ví tiền của bạn.